Tone nhạc là gì?
Trong âm nhạc, tone (hay còn gọi là “tông”) là cao độ chủ đạo của một bản nhạc, được xây dựng trên một nốt nhạc gốc (tonic) và bậc âm tương ứng của nó.
Ví dụ:
- Bài hát ở tone C trưởng (C major) sẽ dựa trên thang âm C, gồm các nốt C–D–E–F–G–A–B.
- Bài hát ở tone A thứ (A minor) sẽ dựa trên thang âm A–B–C–D–E–F–G.
Mỗi bản nhạc thường chỉ có một tone chính (hoặc có chuyển tone trong quá trình), và tone này sẽ quyết định bầu không khí, cảm xúc, độ cao và cấu trúc giai điệu của bài hát.
Tại sao cần xác định tone nhạc?
Việc hiểu và xác định đúng tone nhạc mang lại nhiều lợi ích:
- Dễ dàng đệm đàn, chơi nhạc cụ: Người chơi guitar, piano sẽ biết dùng hợp âm nào phù hợp với bài hát.
- Giúp ca sĩ, người hát chọn đúng tone giọng: Tránh tình trạng bị quá cao hay quá trầm.
- Hỗ trợ việc chuyển tone để phù hợp với giọng hát hoặc phối khí.
- Phân tích nhạc lý và cảm xúc bài hát: Tone trưởng thường tươi sáng, tone thứ thường buồn hoặc sâu lắng.
Các loại tone nhạc phổ biến
Hệ thống nhạc phương Tây (thường dùng ở Việt Nam) có 30 tone cơ bản, chia làm:
- 15 tone trưởng (Major): C, G, D, A, E, B, F#, C#, F, Bb, Eb, Ab, Db, Gb, Cb
- 15 tone thứ (Minor): A, E, B, F#, C#, G#, D#, A#, D, G, C, F, Bb, Eb, Ab
Mỗi cặp tone trưởng – thứ có thể song song nhau (relative key), ví dụ:
- C major ↔ A minor
- G major ↔ E minor
Cách xác định tone nhạc trên bản nhạc
Để biết một bài hát đang ở tone nào, bạn có thể thực hiện các bước sau:
Bước 1: Xem dấu hóa (key signature)
Khi nhìn vào bản nhạc (khuông nhạc), hãy chú ý số lượng dấu # hoặc b đặt sau khóa nhạc (khóa Sol, khóa Fa...):
- 0 dấu: Có thể là C major hoặc A minor
- 1 dấu #: F# → G major hoặc E minor
- 2 dấu #: F#, C# → D major hoặc B minor
- 1 dấu b: Bb → F major hoặc D minor
Lúc này bạn cần thêm bước tiếp theo để phân biệt tone trưởng hay thứ.
Bước 2: Xem nốt/hợp âm đầu và cuối bản nhạc
- Nếu bài kết thúc ở nốt C, có khả năng cao bài ở tone C major
- Nếu kết thúc ở A, khả năng là A minor
- Hợp âm đầu và cuối bài hát cũng giúp bạn xác định tone chính
Bước 3: Dùng quy tắc xác định tone
- Với dấu #: Lấy dấu # cuối cùng, nâng lên 1 nửa cung → đó là tone trưởng
Ví dụ: dấu # cuối là D#, tăng 1 nửa cung là E → tone trưởng là E major - Với dấu b: Dấu b áp chót (thứ 2 từ phải sang) là tên tone trưởng
Ví dụ: có 3 dấu b (Bb, Eb, Ab) → tone trưởng là Eb major
Sau khi có tone trưởng → tìm ra tone thứ song song bằng cách lùi 3 nốt (3 bậc).
Tone giọng là gì? Khác gì với tone nhạc?
Tone giọng là âm vực tự nhiên của người hát, tức cao độ thấp nhất và cao nhất bạn có thể hát rõ và khỏe.
- Giọng nam trung (Baritone): E2 – E4
- Giọng nữ cao (Soprano): C4 – A5
- Giọng nam cao (Tenor): C3 – C5
Khi bạn xác định được tone giọng, bạn sẽ biết bài hát nào phù hợp với mình hoặc cần chuyển tone bao nhiêu để dễ hát.
Cách chuyển tone bài hát (Transpose)
Khi bài hát quá cao hoặc quá thấp, bạn có thể chuyển tone bằng cách:
- Dùng phần mềm (Audacity, Transcribe!, Karaoke5…)
- Dùng app karaoke có hỗ trợ nút [+/-]
- Dùng nhạc cụ để đổi hợp âm theo quy tắc cao hơn hoặc thấp hơn nửa/từng cung
Ví dụ:
- Bài đang ở tone C, bạn thấy cao → hạ xuống tone Bb, A, G tùy khả năng
Điều quan trọng là toàn bộ hợp âm phải chuyển theo, không chỉ thay đổi nốt hát.
Tone nhạc là nền tảng cơ bản trong âm nhạc, dù bạn là người chơi nhạc chuyên nghiệp hay chỉ đơn giản là thích hát. Việc xác định đúng tone nhạc và hiểu rõ tone giọng của bản thân giúp bạn chơi nhạc hiệu quả hơn, hát thoải mái hơn và quan trọng nhất là biểu đạt cảm xúc tốt hơn qua từng bài hát.
.jpg)
.jpg)
